Eleftherotypia Newspaper – Don Giovanni

The tenor Christos Kechris as Don Ottavio impressed with his long length phrases at the aria of the second act ‘Il mio tesoro’.

Dimitris Kiousopoulos, Eleftherotypia  Newspaper

Νερόβραστο πεπρωμένο

Την τρίτη παραγωγή της παρουσιάζει ήδη στο κοινό η «Οπερα της Βαλίτσας», το πρόγραμμα-σύμπραξη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, που ανεβάζει παραστάσεις όπερας με δωρεάν είσοδο για το κοινό σε θέατρα όλης της χώρας.

Μετά την «Τραβιάτα» του Βέρντι και την «Μποέμ» του Πουτσίνι, ο κλήρος έλαχε στον Μότσαρτ και τον «Ντον Τζοβάνι». Οπως όλες οι παραγωγές του προγράμματος, η όπερα παρουσιάζεται με λίγους συντελεστές σε συντομευμένη μορφή, με συνοδεία πιάνου. Την παρακολουθήσαμε στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιδρύματος Χατζηκώνστα στο Χαλάνδρι την Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2014. Ο «Ντον Τζοβάνι», κωμική όπερα του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ σε κείμενο του Λορέντσο ντα Πόντε (πρώτη παράσταση: Πράγα 1787, αναθεωρημένη εκδοχή: Βιέννη 1788), μπορεί να χαρακτηριστεί όπερα-σάντουιτς, αφού ανάμεσα στο τραγικό ξεκίνημα και το τραγικό τέλος παρεμβάλλεται μια ακολουθία από κωμικά επεισόδια -τα οποία πάντως οδηγούν με απόλυτη συνέπεια στην τραγική κατάληξη του ήρωα. Ο Ντον Τζοβάνι περιτρέχει την Ευρώπη και την Εγγύς Ανατολή αποπλανώντας γυναίκες, τις οποίες κατόπιν ο υπηρέτης του Λεπορέλο καταγράφει σε κατάλογο. Ομως στην τελευταία του απόπειρα το πράγμα στραβώνει. Η Ντόνα Αννα ανθίσταται σθεναρά, εμφανίζεται ο διοικητής γερο-πατέρας της και μονομαχεί με τον Ντον Τζοβάνι, ο οποίος τον σκοτώνει. Εχοντας διαφύγει τον άμεσο κίνδυνο, ο ήρωας συνεχίζει απτόητος να αναζητεί νέες κατακτήσεις, χωρίς τύψεις για τον άδικο θάνατο του γέροντα. Στο κατόπι του όμως ακολουθούν τώρα η Ντόνα Αννα, ο αρραβωνιαστικός της Ντον Οτάβιο, η «πρώην» Ντόνα Ελβίρα και ο χωρικός Μαζέτο με την παρ’ ολίγον αποπλανημένη νεαρή σύζυγό του Τσερλίνα, όλοι καταδιώκοντάς τον και βέβαια κάνοντάς του συνεχώς «χαλάστρα». Και ενώ όλοι, ακόμα και ο Λεπορέλο, τον καλούν να αλλάξει ζωή, αυτός συνεχίζει ακάθεκτος. Στο τέλος το φάντασμα του διοικητή έρχεται αυτοπροσώπως να του θέσει το οριστικό δίλημμα: μετάνοια ή κόλαση. Περήφανος και αμετανόητος ο Ντον Τζοβάνι απορρίπτει οποιαδήποτε συγγνώμη ή μεταστροφή, και αμέσως τον παραλαμβάνουν οι δαίμονες της κόλασης, αφήνοντας τους υπόλοιπους να ζήσουν απερίσπαστοι το μάλλον νερόβραστο πεπρωμένο τους.

Ο ρομαντικός 19ος αιώνας, με προεξάρχοντα τον φιλόσοφο Σέρεν Κίρκεγκορ, δεν θέλησε να παραδεχθεί παρά μόνο την τραγωδία, τοποθετώντας το έργο σε μια ειδική σφαίρα, θεωρώντας το την όπερα των οπερών, το απόλυτο αριστούργημα που εκφράζει την τραγικότητα της ανθρώπινης συνθήκης -ή αυτής του Ευρωπαίου άνδρα, έστω. Ο σκηνοθέτης της παράστασης Αλέξανδρος Ευκλείδης αποφάσισε αντίθετα να δει μόνο το κωμικό στοιχείο, υπενθυμίζοντας ότι το έργο επιγράφεται «κωμικό δράμα».

Παρατήρηση σωστή, αλλά και παραπλανητική ταυτόχρονα, αφού την περίοδο εκείνη «κωμικό» χαρακτηριζόταν οτιδήποτε δεν χωρούσε στα ασφυκτικά θεσμικά όρια της αυλικής «σοβαρής όπερας» και κάλυπτε από τις ναπολιτάνικες φάρσες του Ντομένικο Τσιμαρόζα -του διασημότερου συνθέτη, αν όχι ανθρώπου γενικότερα, της εποχής του- μέχρι και τα «ενδιάμεσα» δράματα των Ντα Πόντε/Μότσαρτ, τα οποία ακροβατούν με αμφισημία ανάμεσα στο αστείο και το τραγικό.

Ο σκηνοθέτης πάντως υποστήριξε την προσέγγισή του με συνέπεια και επίσης χωρίς να αποκλίνει ουσιαστικά από το κείμενο, προσαρμόζοντας έξυπνα την παράσταση στα σύγχρονα ήθη. Η σκηνοθεσία του, γρήγορη και με πολλά αστεία ευρήματα, στηρίχτηκε στο κλασικό παιχνίδι του σκηνικού με τις δύο πόρτες, αλλά και στον πρωτότυπο χαρακτηρισμό των πρωταγωνιστών μέσα από ευφάνταστες ενδυματολογικές επιλογές. Στο τέλος δεν υπήρξε μεταφυσική τιμωρία: ο πρωταγωνιστής έντρομος απλά το βάζει στα πόδια!

Οπωσδήποτε χάθηκε σε μεγάλο βαθμό ο καλειδοσκοπικός πλούτος ανθρώπινων συναισθημάτων που περιέχει η μουσική του Μότσαρτ και η ανατριχίλα που νιώθεις παρακολουθώντας το ξεδίπλωμα της μουσικής-δραματικής σκέψης του μεγαλοφυούς δημιουργού. Κερδήθηκε όμως μια άρτια κωμική παράσταση, ιδανικά προσαρμοσμένη στις συνθήκες της παραγωγής, προσιτή και στον πιο αμύητο, θελκτική ακόμα και γι’ αυτόν που συνήθως βαριέται την όπερα.

Σε αυτό συνέβαλαν και οι εξαιρετικά ζωντανές ερμηνείες των τραγουδιστών, μολονότι η ακουστική του χώρου ανάγκασε όλους να τραγουδούν σχεδόν συνεχώς πολύ δυνατά. Τον Ντον Τζοβάνι απέδωσε ο βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης με πανίσχυρη και όμορφη φωνή, γεμάτος νεανική ενέργεια και σφρίγος. Στο πλάι του, ιδανικός Λεπορέλο ο επίσης βαρύτονος Χάρης Ανδριανός. Ο τενόρος Χρήστος Κεχρής ως Ντον Οτάβιο εντυπωσίασε με τα μεγάλης διάρκειας κρατήματα στην άρια της δεύτερης πράξης «Το θησαυρό μου παρηγορήστε» και είναι πραγματικά κρίμα που παραλείφθηκε η δημοφιλέστατη άρια της πρώτης πράξης «Από τη γαλήνη της». Ο βαρύτονος Κώστας Ντότσικας ανέλαβε διπλό ρόλο, διοικητής/Μαζέτο, όπως συνηθιζόταν την εποχή του Μότσαρτ, και ήταν εξίσου καλός και στους δύο. Με πιο περιορισμένη σκηνική άνεση αλλά με πολύ καλό τραγούδι εμφανίστηκαν οι υψίφωνοι Σοφία Κυανίδου ως Ντόνα Αννα και Γεωργία Ηλιοπούλου ως Ντόνα Ελβίρα, ενώ την Τσερλίνα απέδωσε ωραία η υψίφωνος Δέσποινα Σκαρλάτου με φωνή πολύ κατάλληλη για το ρόλο. Στο πιάνο συνόδευσε ο Φρίξος Μόρτζος. Τα σκηνικά ανέλαβε η Βασιλική Παπαδοπούλου και τα ενδύματα η Νατάσσα Δημητρίου.

Τη βραδιά τίμησαν με την παρουσία τους και οι ιθύνοντες του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και της Λυρικής, εμφανώς συγκινημένοι, ίσως γιατί στη γενική δοκιμή, όπως μάθαμε, είχε ήδη κερδηθεί ένα πιο δύσκολο και πιο σημαντικό κοινό: τα 75 παιδιά που φιλοξενούνται στο Ιδρυμα Χατζηκώνστα. Εξ απαλών ονύχων στην όπερα.

Δημήτρης Κιουσόπουλος

Source: www.enet.gr

02/02/2014