Parathemata.com – “Te deum” Jean Baptiste Lully & Marc-Antoine Charpentier
George Petrou […] inspired with perfection his prime orchestra and his wonderful singers: Myrsini Margariti, Vassia Zacharopoulou, Vassilis Kavayas, Christos Kechris and Stavros Nikolaou.
Maria Kotopouli, parathemata.com
“Te deum” Jean Baptiste Lully και Marc-Antoine Charpentier | ΚΑΜΕΡΑΤΑ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ
ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΗ γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ
Το Te Deum, γνωστό και ως Ambrosian Hymn, είναι ένας πρώιμος χριστιανικός ύμνος που δοξάζει το θεό. Ο τίτλος του είναι παρμένος από την αρχή του Λατινικού ύμνου «Te Deum laudamus» {Εσένα τον Θεό υμνούμε}. Το ποιητικό αυτό κείμενο χρησιμοποίησαν πολλοί συνθέτες, ανάμεσά τους οι Haydn, Mozart, Berlioz, Verdi. Η μουσική των Lully και Charpentier, γράφτηκε την εποχή του Μέσου Μπαρόκ {Middle Baroque} {1630-1680}. Η λέξη Baroque προέρχεται από την πορτογαλική λέξη Barroco=Misshapen pearl και στην αρχή ήταν αρνητικός χαρακτηρισμός. Εν παρενθέσει θα σημειώναμε ότι η Τέχνη του Μπαρόκ που επινοήθηκε από τη Δύση και εφαρμόστηκε κυρίως στην Αρχιτεκτονική και στη Μουσική εκφράζει όχι μόνο τη διάθεση προβολής του αλάθητου και των πρωτείων του Πάπα, αλλά και αυτήν για την επιβολή του. Το τυπικό της Μουσικής Μπαρόκ είναι η χρήση του Basso Continuo.
H Καμεράτα, προσκεκλημένη συχνά στην όπερα των Βερσαλλιών και μετά τις εξαιρετικές εμφανίσεις της στις αίθουσες συναυλιών του εξωτερικού, καθώς και την εξαιρετική δισκογραφική της επιτυχία από την DECCA, των Alessandro του Handel, Siroe του Hasse και των Πλασμάτων του Προμηθέα του Beethoven, κατατάσσεται ανάμεσα στις πρώτες ορχήστρες της Ευρώπης όπου και απολαμβάνει εξαιρετικών διακρίσεων. Σε μια κατάμεστη αίθουσα στη Στέγη Γραμμάτων Τεχνών στις 23-12-14, η Καμεράτα, πλαισιωμένη από εξαίρετους Σολίστ, όπως των κρουστών και των πνευστών, μας μετέφερε στη μυθική αυλή των Βερσαλλιών με δύο Te Deum, αριστουργήματα, των Jean Baptiste Lully {1632-1687} και Marc Antoine Charpentier {1643-1704}, υπό την μπαγκέτα του αρχιμουσικού Γιώργου Πέτρου σε μια υψηλής αισθητικής, μουσική ερμηνεία.
Ο Charpentier, Γάλλος συνθέτης της εποχής του Μπαρόκ, ήταν αναγνωρισμένος από τους συγχρόνους του για την επιδεξιότητά του στη φωνητική θρησκευτική μουσική. Συνέθεσε Ορατόρια, Λειτουργίες, Ψαλμούς, Magnificats, Όπερες, όπως τη Μήδεια, σε ποίηση του Corneille, Σονάτες και Πρελούδια. Ο Charpentier κατέκτησε τη θέση του αρχιμουσικού στο Κολλέγιο Louis le Grand και στην Εκκλησίας του Χριστού, Saint-Louis του Παρισιού. Μεταξύ των ετών 1688 και 1698 συνέθεσε το μεγάλο πολυφωνικό μοτέτο Te Deum {Η.146} in D major, για τους σολίστες, τη χορωδία και την ορχήστρα της Εκκλησίας του Χριστού, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της θρησκευτικής του μουσικής. Το έργο παίχτηκε το 1692 στην εορταστική συναυλία για τη νίκη των Γάλλων στη μάχη του Steinkitk, υπό τον Δούκα του Λουξεμβούργου ενάντια στη συμμαχία Άγγλων, Σκότων, Ολλανδών και Γερμανών υπό τον πρίγκιπα της Αγγλίας William τον Γ΄. Από τα έξι Te Deum, που συνέθεσε, έχουν σωθεί τα τέσσερα. Ο Charpentier, ξεχασμένος σχεδόν για αιώνες, ήρθε ξανά στο φως το 1953 από τον Γάλλο Μουσικολόγο και Ιερέα Carl de Nys {1917-1996}. Μετά δε την επιλογή του πρελούδιου, από το αριστουργηματικό του Te Deum, ως σήμα στο διαγωνισμό της Eurovision και την καθιέρωσή του ως ύμνο για το τουρνουά των Έξι Εθνών, έγινε παγκόσμια γνωστός. Σήμερα είναι από τους περισσότερο προβεβλημένους συνθέτες της εποχής Μπαρόκ στη δισκογραφία και στις συναυλίες.
Ο Lully, από τους πρωτοπόρους της Όπερας, γεννήθηκε στη Φλωρεντία όπου ένας Φραγκισκανός μοναχός του έδωσε τα στοιχειώδη μαθήματα μουσικής. Το χαρισματικό αυτό παιδί έφερε στο Παρίσι το Μάρτιο του 1646 ο ιππότης του Guise στην υπηρεσία της ανεψιάς του για να εξασκηθεί στα Ιταλικά. Κατά την παραμονή του κοντά της έλαβε εξαιρετική μουσική παιδεία και αργότερα πολιτογραφήθηκε Γάλλος. Καθώς ήταν άριστος βιολονίστας εντάχθηκε γρήγορα στη μεγάλη μπάντα των βιολιών του Βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄ της Γαλλίας, του επονομαζόμενου Βασιλιά-Ήλιου. Ήταν καλός χορευτής, κωμικός ηθοποιός και συνεργάστηκε με τον Μολιέρο, από τη συνεργασία αυτή προέκυψε το 1670 και ένα από τα διασημότερα έργα τους, Les Bourgeois Gentilhomme. Συνέθεσε 20 όπερες, έγραφε μία κάθε χρόνο, μπαλέτα, στα οποία χόρευε και ο βασιλιάς, μουσική για θέατρο, ιντερλούδια και θρησκευτική μουσική, όπως μοτέτα για διπλή χορωδία. Δημιούργησε δική του ορχήστρα, φημισμένη για την πειθαρχία και το ρυθμό της που την έφεραν στην πρώτη θέση της Ευρώπης. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην αυλή του Βασιλιά-Ήλιου και έγινε πάμπλουτος. Ο Lully θεωρείτο ο άρχων του μπαρόκ και σύντομα έγινε απόλυτος κυρίαρχος της Γαλλικής Όπερας. Συνέθεσε το Te Deum {LWV 55} το 1677 για την αυλή του Βασιλιά. Η πρώτη εκτέλεση άρεσε τόσο πολύ στο Λουδοβίκο ώστε του ζήτησε να το ξαναπαίξει από την αρχή. Το Te Deum επανέλαβε τον Ιανουάριο του 1687 προς τιμήν του Βασιλιά –Ήλιου που μόλις είχε αναρρώσει από σοβαρή ασθένεια, αλλά, για κακή του τύχη, καθώς διηύθυνε τους εκατόν πενήντα συντελεστές του έργου, με το βαρύ μπαστούνι του, που συνήθιζε να χτυπά το πάτωμα κρατώντας το ρυθμό, χτύπησε κατά λάθος το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού του. Αυτό του προκάλεσε ένα απόστημα που εξελίχθηκε σε γάγγραινα, αρνήθηκε τον ακρωτηριασμό και το μοιραίο δεν άργησε να επέλθει. Ένας Ιερέας τον επισκέφτηκε για την στερνή Μετάληψη και τότε πέταξε στη φωτιά το χειρόγραφο της τελευταίας του όπερας. Έντρομος ο φίλος του, που του παραστεκόταν, τον ρώτησε γιατί το έκανε αυτό κι εκείνος του απάντησε: «Μην ανησυχείς έχω ένα άλλο αντίγραφο». Πέθανε το Μάρτιο του ίδιου χρόνου.
Ο Γιώργος Πέτρου, με το χαρακτηριστικό προσωπικό του ύφος, διηύθυνε τα έργα στην αυθεντική τους ενορχήστρωση. Ο Αρχιμουσικός, με την εξαίσια γρήγορη κίνησή του, ανέδειξε τη δύναμη και τη ζωντάνια των Te Deum, τον πλούτο των διάφανων ήχων και χρωμάτων από τα όργανα εποχής, αλλά και με την κυματιστή, εκ βαθέων λεπταίσθητη κίνηση σώματος και νου, εισχώρησε στον συγκλονιστικό, εσωτερικό διάλογο των συνθέσεων, ανέσυρε το θρησκευτικό λυρισμό και την πυκνότητα των συναισθημάτων που γεννώνται όταν ο άνθρωπος προσπαθεί να προσεγγίσει τα Θεία και τα διαμοίρασε υποδειγματικά ανάμεσα στην εκλεκτή του Ορχήστρα, στους θαυμάσιους Μονωδούς: Μυρσίνη Μαργαρίτη, Βάσια Ζαχαροπούλου, Βασίλη Καβάγια, Χρήστο Κεχρή, Σταύρο Νικολάου και στη Μεικτή Χορωδία του Δήμου Αθηναίων υπό τον Σταύρο Μπερή.
Μαρία Κοτοπούλη
Source: www.parathemata.com
08/01/2015