The political landmark “Z” becomes an opera

To create new music theater and opera works, those works need to be commissioned by a cultural organization simply because the development of any such new work entails an immense amount of preparation, carried out by a large team of creatives. One of the GNO Alternative Stage’s top priorities is to do just that; to commission new works. The first new opera commissioned by the Alternative Stage is from the renowned Greek composer Minas Borboudakis who works in Germany.

The works commissioned by the Alternative Stage will be based on pieces of modern Greek literature. We are starting with the novel Z by Vassilis Vassilikos which was a real hit in its day, and found international acclaim thanks to countless translations, and its adaptation for cinema by Costa Gavras. Referring to his own book, the author has dubbed it, “the imaginary documentary of a crime” that “obeys the laws of a work of fiction, but has its own sense of determinism and autonomy; except that none of it is made up. It is an accurate, responsible copy of reality”. One of the most important moments in Greece’s modern political history, which marked the decline into a long period of political turmoil that eventually culminated in the 7 year military regime period, was the murder of EDA (Left wing party) parliamentary deputy, Grigoris Lambrakis; that story now enters the opera repertoire with the dual aim of rekindling the public’s relationship with opera, and opera’s relationship with issues still unresolved in society’s collective conscience. Proving that opera can take a political stance, the Alternative Stage commissioned Z from a composer who has a string of major international successes to his name. Borboudakis has composed a chamber opera which explores the soundscape of the turbulent 1960s, based on a libretto by the writer Vangelis Hatzigiannidis. Referring to the work’s soundscape the composer said, “Motorbike engines, whispering women, distorted voices coming from megaphones, rocks banging against locked shutters, internal voices and rhythmic noise of train tracks take us back to soundscapes that unfold on two levels: the world of thought, and reality, raising the unanswerable question, Why?”. Taking Vassilikos’ labyrinthine novel as a starting point, but firmly believing that his libretto based on that material ought to be clearly more compact, Vangelis Hatzigiannidis, a prize-winning, oft-translated author, said ‘economy’ was his byword. “Economy in terms of roles, dialog, and information. But not economy when it comes to characters’ feelings or their inner thoughts”. Having worked out a common line of approach with Minas Borboudakis, they decided to place emphasis on the personal universe of the heroes and to give it an almost equal footing alongside the action and the police-like approach to the tale, balanced against the immense political impact of the events of that time. Hatzigiannidis has said that, “human nature, capable to such glorious and yet also such base things, seems hopelessly unchanged despite the decades that have passed”.

«Φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος»

Το μυθιστόρημα, στο οποίο βασίζεται η όπερα αυτή, έκανε θραύση στην εποχή του και έγινε διεθνώς γνωστό μέσα από τις πολυάριθμες μεταφράσεις του και τη μεταφορά του στον κινηματογράφο από τον Κώστα Γαβρά. Ο συγγραφέας χαρακτηρίζει το βιβλίο του «φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος που υπακούει στους νόμους ενός έργου φαντασίας, έχει δική του νομοτέλεια, αυτόνομη, μόνο που τυχαίνει όλα αυτά να μην είναι διόλου φανταστικά, αλλά μια πιστή και υπεύθυνη αντιγραφή της πραγματικότητας».

«Στον κόσμο των σκέψεων και την πραγματικότητα»

Ο Μηνάς Μπορμπουδάκης, ο οποίος ζει και εργάζεται στη Γερμανία, συνέθεσε μια όπερα που εξερευνά τα ηχοτοπία της ταραγμένης δεκαετίας του 1960, βασισμένος στο λιμπρέτο του βραβευμένου και πολυμεταφρασμένου συγγραφέα Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη. Ο συνθέτης αναφέρει για το ηχητικό τοπίο του έργου: «Γκάζια, ο ψίθυρος μιας γυναίκας, παραμορφωμένες φωνές στα μεγάφωνα, πέτρες που χτυπάνε κλειστά παντζούρια, εσωτερικές φωνές και ρυθμικοί θόρυβοι από τις ράγες ενός τρένου μάς ταξιδεύουν σε ηχότοπους που ξεδιπλώνονται σε δύο επίπεδα: στον κόσμο των σκέψεων και την πραγματικότητα, θέτοντας το αναπάντητο ερώτημα: Γιατί;».

«Ικανή για το πιο υψηλό και το πιο ποταπό»

Μπαίνοντας στο πολυδαίδαλο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού και με την πεποίθηση πως, με βάση το υλικό αυτό, θα έπρεπε να χτιστεί ένα λιμπρέτο σαφώς πιο περιορισμένο σε έκταση, ο λογοτέχνης Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης όρισε ως βασικό κλειδί τη λέξη «οικονομία»: «Οικονομία στους ρόλους, στα λόγια, στις πληροφορίες. Οικονομία, όχι όμως και στα αισθήματα ή στους κρυφούς συλλογισμούς των προσώπων».

Χαράσσοντας κοινή κατεύθυνση με τον Μηνά Μπορμπουδάκη, αποφάσισαν να δώσουν έμφαση στο προσωπικό σύμπαν των ηρώων τους και να το αναδείξουν στην παράσταση σχεδόν ισότιμα με τη δράση και την «αστυνομική» ανέλιξη της ιστορίας, σε ισορροπία πάντα και με τον τεράστιο πολιτικό αντίκτυπο των γεγονότων της εποχής. «Η ανθρώπινη φύση», λέει ο ίδιος ο συγγραφέας, «ικανή για το πιο υψηλό και το πιο ποταπό, φαντάζει απελπιστικά αναλλοίωτη στο πέρασμα των δεκαετιών».

Σαν ένα παράξενο εφιαλτικό όνειρο

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου, με έντονο το στοιχείο του ρεαλισμού και με μια σκοτεινή ποιητική ελευθερία, σκηνοθετεί την παράσταση με νεύρο, ένταση και αμεσότητα, δημιουργώντας ένα έργο που η δύναμή του φτάνει απευθείας στο κοινό.

Τοποθετημένη στη δεκαετία του ’60, η υπόθεση της όπερας «Ζ» εκτυλίσσεται σε δύο επίπεδα: της δράσης και των ιδεών. Από το πατημένο γκάζι του τρίκυκλου, μέχρι τις εικόνες της ασπρόμαυρης τηλεόρασης, όλα μετουσιώνονται σε ήχο, άλλοτε νευρώδη με ηλεκτρισμό και άλλοτε σπηλαιώδη με ηλεκτρονικά στοιχεία. Ο ήχος του «Ζ» είναι ασπρόμαυρος και τονίζει την ανθρώπινη διάσταση, ενώ η ατμόσφαιρα του έργου μοιάζει σαν ένα παράξενο εφιαλτικό όνειρο. Το ποιητικό στοιχείο διαπερνά το σκηνικό της Εύας Μανιδάκη. Οι χώροι διεισδύουν ο ένας στον άλλο και, με λεπτές χειρονομίες, το εσωτερικό γίνεται εξωτερικό και ο ιδιωτικός χώρος δημόσιος.

Ταυτότητα παράστασης

Μουσική διεύθυνση: Μηνάς Μπορμπουδάκης (2, 3, 8, 10, 11, 15, 17, 18/3) – Νίκος Βασιλείου (14, 15, 17, 18/4), λιμπρέτο: Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου, σκηνικό: Εύα Μανιδάκη, κοστούμια: Βασιλική Σύρμα, φωτισμοί: Σίμος Σαρκετζής. Ερμηνεία: Ζ: Δημήτρης Παπανικολάου, Γυναίκα / Ψυχή: Τζίνα Φωτεινοπούλου, Αρχιδεινόσαυρος: Γιάννης Γιαννίσης, Κάβουρας: Aρκάδιος Ρακόπουλος, Γρύλος: Χρήστος Κεχρής, Ανακριτής: Βαγγέλης Μανιάτης, Τίγρης: Διονύσης Τσαντίνης, Νικήτας: Γιώργος Παπαδημητρίου, Δημοσιογράφος: Βασίλης Δημακόπουλος, Ράφτης / Ιατροδικαστής: Μιχάλης Κατσούλης, Πτεροδάκτυλος: Ιωάννης Κάβουρας, Αδελφή Νικήτα: Διαμαντή Κριτσωτάκη – Αναστασία Κότσαλη, Μάνα Νικήτα: Βασιλική Κατσουπάκη – Όλγα Μπαλωμένου. Φωνητικό σύνολο: Διαμάντη Κριτσωτάκη, Αναστασία Κότσαλη, Βασιλική Κατσουπάκη, Όλγα Μπαλωμένου, Ιωάννης Κάβουρας, Νικόλας Μαραζιώτης, Βασίλης Δημακόπουλος, Μιχάλης Κατσούλης. Συμμετέχει το Ergon Ensemble.

Πληροφορίες

Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος: λεωφ. Συγγρού 364 – Καλλιθέα, τηλ.: 213 0885700. Τιμές εισιτηρίων: 18, 25, 12 (φοιτητικό – παιδικό) ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων: ταμεία της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ (καθημερινά: 09.00 – 21.00), καταστήματα Public, ηλεκτρονικά: tickets.public.gr, ticketservices.gr και nationalopera.gr.

Source: www.naftemporiki.gr

01/03/2018

See event page