21 February 2010

Apogevmatini Newspaper – Ariadne auf Naxos

Among many other secondary roles that were held by greek singers, Giannissis’ Musikleherer and Kechris’ Tanzmeister made clearly the difference.”

Eftichis Choriatakis, Apogevmatini Newspaper

Κριτική μουσικής του Ευτύχη Δ. Χωριατάκη

Eν μέσω προβλημάτων και αβεβαιότητας, η Εθνική Λυρική Σκηνή εγκαινίασε καθυστερημένα τη φετινή καλλιτεχνική περίοδο στις 21/11 με σειρά παραστάσεων της όπερας «Αριάδνη στη Νάξο» του Ρίχαρντ Στράους, σε συμπαραγωγή με το Θέατρο «Κάρλο Φελίτσε» της Γένοβας και την Όπερα του Οβιέδο.

Υπεύθυνος για τη σκηνοθεσία, τα σκηνικά και τους φωτισμούς ήταν ο πεπειραμένος Γάλλος θεατράνθρωπος Φιλίπ Αρλό, που ενσάρκωσε και το ρόλο (πρόζας) του Αρχιθαλαμηπόλου. Η ευπρόσδεκτα μοντέρνα σκηνοθετική σύλληψη αντιδιέστειλε ξεκάθαρα το διαφορετικό χαρακτήρα του Προλόγου από την Όπερα, εκμεταλλευόμενη κυρίως μία λειτουργική -πλην ανεπαρκώς φωτισμένη- περιστρεφόμενη σκηνική κατασκευή και εστιάζοντας ορθά στους χαρακτήρες. Παρά την πληθώρα ιδεών, τη δροσερή ματιά και το χιούμορ με τα οποία αντιμετωπίσθηκε η προβληματική του «θεάτρου στο θέατρο», η σκηνοθεσία των δύο «πράξεων» έπασχε από υπερφόρτωση είτε σκηνικών επεισοδίων είτε συμφραζομένων, μένοντας συχνά στην επιφάνεια και δυσχεραίνοντας την πρόσληψη του νεωτερικού λιμπρέτου του Χόφμανσταλ.
Ρεαλιστική, φασαριόζικα χαριτωμένη, μολονότι κάπως φλύαρη υπήρξε η προσέγγιση του Προλόγου, ενός έξοχα σαρκαστικού σχολίου περί τέχνης, μαικήνων, καλλιτεχνών! Περισσότερο αφαιρετική υπήρξε η απόδοση του ονειρικού, ιδεαλιστικού σύμπαντος της Όπερας, μια χειρουργικής ακρίβειας ανάλυση της γυναικείας ψυχολογίας στη δίνη των ερωτικών σχέσεων. Ατυχώς, όμως, οι μετρημένες σκηνικές παρεμβάσεις έτειναν συχνά προς το κιτς, συμπαρασύροντας μάλλον θολές -ρηχές;- νοηματοδοτήσεις (πινελιές σουρεαλιστικές, εξπρεσιονιστικές, ρεαλιστικές, συμβολικές, ενίοτε ιδωμένες υπό το πρίσμα φροϋδικής ανάλυσης). Τα πολύχρωμα κοστούμια της Αντρέα Ούμαν υπηρέτησαν την αισθητική άποψη του σκηνοθέτη.
Στο μουσικό μέρος, η παράσταση υπήρξε γενικά επιτυχής. Επικεφαλής της πρώτης διανομής, η διεθνώς καταξιωμένη Κινέζα λυρικοδραματική υψίφωνος Χούι Χε εντυπωσίασε με την πλούσια σε όλα τα ρεζίστρα, υγιή, λαμπερή φωνή της. Η καλοτραγουδισμένη, ευγενής Αριάδνη της αντιπαρατέθηκε στην απολαυστική Τσερμπινέτα της υψιφώνου Βασιλικής Καραγιάννη, που συνδύασε δεξιοτεχνικά άνετο τραγούδι (ασφαλής κολορατούρα, τρίλιες) και εύστοχα παιχνιδιάρικη σκηνική παρουσία. Η Ιταλοαμερικανίδα μεσόφωνος Τζένιφερ Μπόργκι σκιαγράφησε ένα νεανικό συνθέτη, θαυμάσιο μουσικά και εκφραστικό σκηνικά.
Ο Βάκχος του Γερμανού τενόρου Γκέρχαρντ Ζίγκελ, παρότι διέθετε τις αναγκαίες υψηλές νότες για να αντιμετωπίσει την απάνθρωπη τεσσιτούρα του ρόλου, ήχησε υπέρμετρα στεντόρειος, με αδρομερώς διαπλασμένο τραγούδι, ενώ η άκρως αμήχανη σκηνική του παρουσία αποστράγγισε το φινάλε από τον υφέρποντα ερωτισμό. Το τρίο των Ναϊάδων (Κάιζερφελντ, Βουδουράκη, Κωστράκη) υπήρξε εξαιρετικό φωνητικά, με κάπως ασυντόνιστη, όμως, κίνηση. Αρκετά ισορροπημένο συνολικά πρόβαλε το κουαρτέτο των συντρόφων της Τσερμπινέτας, πραγματικών χαρακτήρων της Κομέντια ντελ’ άρτε (απολαυστικός Ανδριανός, εύηχος Καβάγιας, Μαυρογένης, Προσπαθόπουλος). Από την πληθώρα των δευτερευόντων ρόλων που κράτησαν επάξια Έλληνες μονωδοί, ξεχώρισαν καθαρά ο μουσικοδιδάσκαλος του Γιαννίση και ο χοροδιδάσκαλος του Κεχρή. Γενικότερη ένσταση συνιστά η κατά το πλείστον άνιση άρθρωση της γερμανικής γλώσσας.
Στην πρώτη του εγχώρια εμφάνιση ως αρχιμουσικός, ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Τζοβάνι Πάκορ διέπλασε ορχηστρική συνοδεία διάφανη, ευέλικτη, υποστηρικτική των τραγουδιστών, επίτευγμα διόλου ευκαταφρόνητο. Έλειψαν, πάντως, η ρευστότητα, η κομψότητα και το χιούμορ, αναγκαίες παράμετροι για την αρτιότερη ανάδειξη της στιλιστικής πολυμορφίας μιας θαυμάσιας παρτιτούρας.
Παρά τη δυσκολία του συγκεκριμένου εγχειρήματος, η πολύ καλή εντύπωση που άφησε το σύνολο των καλλιτεχνικών δυνάμεων της Λυρικής ας λειτουργήσει ως οδηγός για το υπόλοιπο της χρονιάς: η προστασία του θεσμού και η υπεράσπιση του πολιτιστικού του προϊόντος είναι πρωτίστως δική τους αποστολή…